مسئله61: نيابت يعني انجام عملي از طرف يک شخص ديگر و به کسي که عمل
را انجام مي‌دهد نايب و به کسي که عمل از طرف او انجام مي‌شود، منوبٌ‌عنه گفته مي‌شود.
مسئله62: نيابت در حجّ نظير نيابت در سایر عبادات جايز است.
مسئله63: براي نيابت حج و نظاير آن، لازم نيست نايب نيّت را به زبان
بياورد يا خطور به دل کند، بلکه همين مقدار که توجّه داشته باشد حج به نيابت است
کفايت مي‌کند.
مسئله64: لازم نيست نايب، بالغ، عاقل و رشيد باشد و اگر منوبٌ
عنه اطمينان داشته باشد كه نایب عمل را به جا مي‌آورد و بعداً هم اطمينان
پيدا كند كه عمل را به طور صحيح به جا آورده است، نيابت وي صحيح است.
مسئله65: لازم نيست، ذمّۀ نايب در سال نيابت مشغول به حجّ
واجب نباشد. بنابراين اگر نايب حجّ واجب خودش به ذمّه‌اش باشد مي‌تواند
نايب شود و حجّ او صحيح است، گرچه گناه كرده است.
مسئله66: نايب
بايد شيعه و مورد اطمينان باشد و كسي را كه شيعه نيست نمي‌توان در عبادات
نايب كرد.
مسئله67: نايب بايد
طبق فتواي مرجع تقليد خودش عمل نمايد و لازم نيست بداند فتواي مرجع تقليد منوبٌ
عنه چيست.
مسئله68: كسي را كه
نمي‌دانيم عمل را به جا مي‌آورد يا نه، نمي‌توان نايب قرار داد، ولي اگر
اطمينان داشته باشيم كه عمل را به جا مي‌آورد، در صورتي كه آشنايي با
مسائل حجّ داشته باشد نيابت او صحيح است.
مسئله69: نايب شدن
مرد از زن، يا زن از مرد، نظير بقيه عبادات اشكال ندارد، ولي نايب در اعمال
بايد به وظيفۀ خودش عمل كند.
مسئله70: به جا
آوردن حجّ واجب به نیابت از بيش از یک نفر در یک سال جايز نيست. ولی در حجّ
مستحبّي نيابت از بيش از يک نفر اشکال ندارد و مي‌شود حج را به نيابت از افراد
نامحدودي انجام داد. و لازم نيست افرادي که حجّ مستحبّي به نيابت از آنان انجام مي‌شود
به تفصيل مشخص باشند، بلکه نيّت کلّي کفايت مي‌کند. مثلاً مي‌توان به نيابت از همۀ
مسلمانان يا همۀ خويشاوندان و... حجّ مستحبّي به جا آورد.
مسئله71: نيابت از جانب شخص زنده در حجّ مستحبّي اشكال
ندارد، گرچه خود او هم حجّ را به جا آورد.
مسئله72: نيابت از جانب شخص زنده در حجّ واجب، در صورتي صحيح است که
آن شخص قبلاً واجب‌الحج بوده و به جهتي مشرّف به حج نشده است و اکنون به علّت پيري
يا بيماري قادر به رفتن مکّه يا انجام اعمال حج نيست و اميد به بهبودي هم ندارد،
در اين صورت واجب است در زمان حيات کسي را به نيابت از خود به حج بفرستد. و اگر از
دنيا رفت ورثۀ او واجب است براي حجّ او نايب بگيرند.
مسئله73: اجازه و اطّلاع منوبٌ‌عنه در حجّ واجب براي صحّت حجّ نايب،
شرط است.
مسئله74: اگر كسي محرم شود كه براي خودش عمرۀ مفرده يا حجّ
مستحبّي به جا آورد، بعد از احرام نمي‌تواند ديگري را در احرام خود شريك كند
يا از نيّت خود عدول كند، ولي اعمال ديگر نظير طواف را مي‌تواند براي خودش
و به نيابت از ديگري به جا آورد، همان گونه كه مي‌تواند بعد از اتمام، ثواب
آن عمره يا حجّ را گرچه حجّ واجب باشد به ديگري چه زنده و چه مرده هديه
كند.
مسئله75: اگر کسي در سال اول استطاعت، قدرت بدني براي انجام اعمال
حج نداشته باشد، حج بر او واجب نيست و بعد از مرگ او هم نيابت براي حجّ او لازم
نمي‌باشد.
مسئله76: اگر حجّ نايب دچار مشکلي شد يا در جايي ناقص انجام شد يا
کفّاره واجب گرديد، چيزي بر عهدۀ منوبٌ عنه نيست و نايب بايد جبران نمايد.
مسئله77: نايب بايد طواف نساء را در حجّ نيابي مانند ساير اعمال به
نيابت از منوبٌ‌عنه انجام دهد و نيّت خاصّي لازم ندارد و چنانچه طواف نساء دچار
مشکل شد يا صحيح انجام نشد، زن بر نايب حرام مي‌شود نه منوبٌ‌عنه.
مسئله78: اگر عذر منوبٌ عنه، در بين اعمال حجّ نايب يا پس از اتمام
آن بر طرف شود، لازم نيست خودش حج را اعاده کند.
مسئله79: كسي كه در ترك محرّمات حجّ يا در به جا آوردن اعمال
حجّ به طور متعارف معذور است، نظير اينكه بايد در حال احرام زير سايه برود
يا در طواف و رمي نايب بگيرد، يا به ناچار بايد بعد از نيمه شب از مشعر به
مني رود، مي‌تواند نايب شود و حجّي كه مطابق وظيفه خودش به جا مي‌آورد كافي
از حجّ منوبٌ‌عنه مي‌باشد.
مسئله80: همان گونه كه اگر كسي بعد از احرام بميرد، حجّش صحيح
است، اگر نايب بعد از احرام بميرد كافي از حجّ منوبٌ عنه است و استحقاق
تمام اجرت را هم دارد.
مسئله81: اگر نايب در انجام برخي اعمال حج دچار مشکل شود، مي‌تواند
براي انجام آن عمل، نايب ديگري اختيار کند. مانند وقتي که براي انجام طواف عذري
دارد و مجبور است نايب بگيرد.
مسئله82: كسي كه اجير شده است تا حجّ تمتّع به جا آورد، مي‌تواند
در ضمن اعمال حجّ يا بعد از آن براي طواف يا ذبح يا رمي جمره و مانند اينها
بلكه براي عمرۀ مفرده، اجير شخص ديگري شود، همان گونه که مي‌تواند براي
خودش طواف و عمرۀ مفرده به جا آورد.
مسئله83: در حجّ نيابي لازم نيست از بلد نايب بگيرند و همين
مقدار كه از ميقات كسي را نايب كنند كفايت مي‌كند، همان گونه كه اگر كسي
را از بلد نايب كنند، لازم نيست از شهر منوبٌ عنه حركت كند.
مسئله84: اگر نايب در مکّه دچار تنگي وقت بشود و حجّ او مبدّل به
حجّ إفراد شود و اعمال حجّ إفراد را به جا آورد، حجّ او صحيح است و کافي از حجّ
واجب منوبٌ‌عنه مي‌باشد.
مسئله85: كسي كه نايب بوده و عمرۀ تمتّع را انجام داده و بعد
ناچار شده است كه به وطن برگردد، مي‌تواند بقيه اعمال را به ديگري واگذار
نمايد ولي استحقاق اجرتي را كه گرفته است ندارد، گرچه منوبٌ عنه بريء الذّمّه مي‌شود، و بايد با
كسي كه او را اجير كرده است، تصالح كند.
مسئله86: كسي كه نايب بوده و عمرۀ تمتّع را انجام داده و
محرم به احرام حجّ شده و بعد از وقوف به عرفات ناچار شده است كه به
وطن باز گردد، مي‌تواند در بقيه اعمال نايب بگيرد و علاوه بر اينكه منوبٌ عنه
بريء الذّمّه مي‌شود استحقاق تمام اجرت را هم دارد.
مسئله87: هرگاه شخصي را براي عمرۀ مفرده يا حجّ واجب يا مستحب
اجير كنند و اجير عمره يا حجّ را با جماع فاسد كند، واجب است حجّ يا عمره
را به آخر برساند و كفّاره هم بايد بدهد. ولي اين حجّ يا عمره براي منوبٌ
عنه كفايت نمي‌كند و نايب استحقاق اجرت ندارد، مگر اينكه كسي كه او را
اجير كرده است راضي شود كه در سال‌هاي بعد، آن حجّ يا عمره را به جا
بياورد.
مسئله88: در حجّ نيابي پرداخت پول احرام و قرباني بر عهدۀ نايب است.
مگر اينکه توافق ديگري صورت پذيرد.
مسئله89: اگر کسي در حجّ نيابي به مبلغي اجير شود و مبلغي که گرفته
است کمتر از پول حجّ او باشد، بايد به نيابت عمل کند و کمبود را خودش جبران نمايد،
چنانچه اگر مبلغ اجرت زيادتر از هرينۀ حج باشد، آن زياده متعلق به نايب است.
مسئله90: اگر در نيابت حج شرط شودکه خود نايب حج به جا آورد، او نمي‌تواند
بدون اجازۀ منوبٌ‌عنه، ديگري را به حج بفرستد.
مسئله91: اگر در نيابت مشخص نشود که چه زماني حج انجام شود، نايب
بايد در اولين سال ممکن آن حج را به جا آورد و بدون اجازۀ منوبٌ‌عنه، تأخير جايز
نيست.
مسئله92: شايسته است انسان به نيابت از انبياي عظام و حضرات معصومين«سلام‌الله‌علیهم» و اولياي
الهي و مخصوصاً به نيابت از حضرت ولي‌عصر«ارواحنا‍‌‌فداه» حجّ مستحبّي به جا
بياورد.